Osona, energia-komunitateen eskualdea
Katalunia erdialdean dagoen Osona eskualdean, Eraldaketa Komunitarioko Bulego gisa 2020. urtetik jarduteko zortea dugu. Hau da, Osonako Energiaren Tokiko Agentziako ALEOk (Osona Eskualdeko Kontseiluko departamentua) energia-komunitateen aldeko apustua egin zuen, komunitate horiek errealitatea baino gehiago ametsa ziren garaian.
ALEOtik udalekin, herritarrekin eta enpresekin batera lan egin dugu konfiantzazko espazioak ehuntzeko, energia-komunitateak ernarazteko. Osonan, gaur egun, 30 energia-komunitate operatibo daude, eta horietako bat sortzeko fasean dago. Osona landa-eremuko eskualdea da batez ere, 150.000 biztanle baino gehiago ditu, eta 50 udalerri. Une honetan, pertsonen % 96k bat egin dezake bere udalerriko energia-komunitatearekin.
OTC Osonatik trantsizioan hainbat dokumentu sortu ditugu kooperatibak sortzeko lagungarri izan daitezkeenak (estatutuen eredua), bai eta udalek energia-komunitateei teilatu eta instalazio fotovoltaikoak lagatzea errazteko dokumentuak ere. Gure eguneroko lana udalei eta komunitateei laguntza ematea da, elkarrekin ibiltzean sortzen ari garen bide horretan.
Bide hori oso zaila izan da hainbat faktoreri erreparatuz, eta horien artean honako hauek nabarmendu nahi nituzke:
- Energia-komunitateen legezko definiziorik eza.
- Administrazioek eta herritarrek gaiari buruz duten ezjakintasuna.
- Sektore elektrikoaren opakutasuna eta konplexutasuna. Eta, bereziki, autokontsumorako instalazio partekatuak aktibatzeko zailtasunei eta atzerapenei.
- Bizi garen eredu ekonomiko eta sozialak sustatzen duen indibidualismorako joera.Bestalde, diskurtso ezkor batean ez erortzeko, komunitate-sare hori bultzatu duten faktoreak ere aipatu behar dira:
- Nova Energia d ‘Osona (NEO) plana, trantsizio energetikoa helburu duen eskualde-estrategia bat, komunitate energetikoak herritarrak inplikatzeko modu gisa identifikatzen dituena.
- Etorkizuneko ikuspegi horren euskarri instituzionala, politikoa eta ekonomikoa.
- Komunitateak osatu dituzten pertsonen bultzada, ezagutza eta ilusioa.
- Osona Energia bigarren mailako kooperatiba sortzea.
Osonan, lehen energia-komunitateek oso goiz hasi zituzten beren ibilerak, gaiari buruzko ezjakintasun eta lege-zehaztugabetasun handiko esparru batean. Aitzindari horiek beste kooperatiba batzuk sortzeko bidea ireki dute. Hasiera batean, ikusi zen energia-komunitateen erronka handienetako bat dela profil profesional ugari behar izatea, zehaztasunik gabe: gestoriako, ingeniaritzako, komunikazioko profilak, etab.
Aukera profesional hori nekez sor daiteke kooperatibetatik, eta ez da errealista komunitate batek profil horietaz bere burua hornitzeko aukera izatea. Gainera, lan-bolumen handia da, eta zaila da boluntario-lanak egin ahal izatea.
Hori dela eta, Osonako lehen energia-komunitateek, ALEOren laguntzarekin batera, jauzia egitea eta bigarren mailako kooperatiba bat sortzea erabaki zuten, hau da, kooperatiben kooperatiba bat, zerbitzu horiek komunitateei modu mankomunatuan eskaintzeko. Osona Energia 2020an sortu zen, eta gaur egun Kataluniako 50 energia-komunitateri ematen die zerbitzua; izan ere, izena gorabehera, kooperatiba horrek autonomia-erkidegoan du bere lan-esparrua.
Osonako panoramak baikorrak izateko aukera ematen digu, nahiz eta zenbait hodeik zerumuga iluntzen duten; alde batetik, komunitate batek autokontsumo-proiektu bat egitea erabakitzen duen eta bazkideei kWh-n gauzatzen zaien arteko denbora tarte oso luzeak. Kooperatibetako bazkideen artean gogorik eza eragiten duten 3 urtetik gorako tempoez ari gara, banatzaile batzuek autokontsumoari jartzen dizkioten oztopoen mende baitaude.
Bestetik, energia-trantsiziorako giltza direla ulertzen badugu, uste dugu energia-komunitateek aurre egin beharreko erronka handienetako bat dela ahalik eta pertsona-aniztasun handienaren parte-hartzea. Gaur egun, komunitate bateko bazkideen profil tipikoa honakoa da: gizona, zuria, 50-70 urte ingurukoa, ikasketa-maila altua eta egoera ekonomiko ona. Kooperatibak osatzen dituzten pertsonen aniztasuna zabaltzeak benetan aldaketa-eragile bihurtuko ditu.
